Nieuws
De Makkelijk Lezenprijs 2023 is voor ......
‘Lezen is een feest. Maar een feest is pas leuk als iedereen meedoet’. Zo opende Yvonne Kroonenberg gisteren de nieuwjaarsreceptie. En dat klopt natuurlijk, alle aanwezigen zullen het daarmee eens zijn geweest. Maar hoe we iedereen dan aan het lezen krijgen, daar werken we met z’n allen nog hard aan. Een van de mensen die zich voor die kwestie inzet, is Ralf Beekveldt, directeur van Eenvoudig Communiceren. En daar ontving hij tijdens de nieuwjaarsreceptie een prijs voor.
Het was dus niet zomaar een nieuwjaarsreceptie. Het was een prijsuitreiking namens Stichting Makkelijk Lezen, het was een leerzame avond, dankzij de lezing van Adriaan van der Weel en het was een boekpresentatie waarin de nieuwe boeken, Nina en Noortje en Valse papieren, feestelijk overhandigd werden aan hun auteurs.
Deze bijzondere opening van het jaar 2023 vond plaats in het Theatrum Anatomicum in De Waag, een prachtige locatie in het centrum van Amsterdam. Yvonne Kroonenberg, die de receptie in goede banen leidde, nam het woord. Yvonne heeft verschillende boeken in toegankelijke taal geschreven voor de uitgeverij, zoals Ik lees nooit een boek, waarin ze vertelt over haar ervaring met lezen en laaggeletterdheid. Ze zet zich graag in voor het bestrijden van de ontlezing in Nederland en kan als geen ander het belang van lezen onder woorden brengen.
Vervolgens was het woord aan Chris Tetteroo, voorzitter van Stichting Makkelijk Lezen. Hij reikte de Makkelijk Lezenprijs uit voor de tweede keer uit. Vorig jaar was deze voor Helene Bakker, dit jaar voor Ralf Beekveldt. ‘Het was niet moeilijk een geschikte persoon te vinden’, aldus Chris. De Makkelijk Lezenprijs wordt uitgereikt aan iemand die zich inzet voor het toegankelijk maken van geschreven taal voor iedereen. En Ralf doet dit natuurlijk als geen ander. Hij zet zich middels Eenvoudig Communiceren al bijna 30 jaar in voor mensen die moeite hebben met lezen, om ze te helpen hun leesvaardigheid te verbeteren.
Ralf nam het woord. Vereerd dat de prijs naar hem ging, maar ook kritisch. Kritisch over het nog altijd heersende idee dat toegankelijke boeken minder zijn dan ‘normale boeken’. Kritisch over het feit dat onze uitgeverij en vele andere organisaties die zich inzetten tegen laaggeletterdheid voor beleidsmakers nog altijd onzichtbaar zijn. En kritisch over het feit dat het lijkt alsof Nederland zo druk is met het benoemen van het probleem, dat we vergeten het probleem op te lossen. ‘Leren lezen is geen vanzelfsprekendheid’, zei Ralf terecht. Niet iedereen leert goed lezen. En dit is geen probleem dat nu ontstaat, laaggeletterdheid was er altijd. De mate van het probleem wordt echter nu pas goed zichtbaar, omdat we in een tijd leven waarin geschreven taal een enorme rol speelt. Daarom is het belangrijk dat organisaties zoals de onze zich hiervoor blijven inzetten.
Na de prijsuitreiking was het woord aan Adriaan van der Weel, auteur van De lezende mens. Adriaan is boekhistoricus en geeft regelmatig lezingen over het belang van lezen en over de huidige ‘leescrisis’, zoals hij dit noemt. Deze leescrisis bestaat namelijk niet alleen onder laaggeletterden. Ook mensen die niet laaggeletterd zijn, lezen niet of nauwelijks. Dit komt volgens Adriaan door een gebrek aan leesmotivatie. Dit komt doordat internet, de smartphone en het online zijn een veel makkelijker vermaak biedt dan een boek. Het lezen van een boek vergt aandacht, tijd en discipline. Een scherm vraagt dit niet, maar biedt in plaats daarvan een vermaak waar je bijna niet over na hoeft te denken. Op korte termijn natuurlijk aantrekkelijk: zonder moeite even uit de dagelijkse hectiek stappen, maar op de lange termijn is dit schadelijk. Door minder te lezen gaat namelijk de leesvaardigheid achteruit. En als we niet ingrijpen, stevenen we af op een maatschappij vol laaggeletterden.
Gelukkig had Adriaan een aantal tips: zorg dat er altijd fysieke boeken aanwezig zijn, thuis én in de klas, transformeer begrijpend lezen naar een vak waarin we oefenen met diep lezen en tekstverwerking, en maak lezen een onderdeel van ieder schoolvak, niet alleen van Nederlands. Hier werkt Eenvoudig Communiceren al aan middels de reeks BoekenBoeien, een serie boeken waarin vmbo-schooltaalwoorden per vak zijn verwerkt, waardoor je de betekenis ervan opdoet tijdens het lezen.
Na de lezing van Adriaan was het tijd voor de boekpresentatie, vers van de pers! Uitgeverij Eenvoudig Communiceren brengt in januari namelijk een aantal nieuwe boeken uit. En van twee van deze boeken was de auteur aanwezig bij de nieuwjaarsreceptie. Nina en Noortje werd overhandigd aan Yvonne Kroonenberg. Nina en Noortje is een boek voor echte paardenmeisjes. Een boek over vriendschap, angsten overwinnen en natuurlijk over paardrijden. En Valse papieren werd overhandigd aan Marian Hoefnagel. Marian Hoefnagel heeft net als Yvonne al veel boeken voor Eenvoudig Communiceren op haar naam staan en voegt daar met Valse papieren een hele bijzondere aan toe. Het boek gaat over een veertienjarige jongen die in Frankrijk woont als de Eerste Wereldoorlog begint. Hij is te jong om zelf in het leger te vechten, maar wil dit zo graag, dat hij iemands papieren steelt en zo met valse papieren toch aan het front terecht komt. Daar blijkt dat zijn beeld van heldhaftige soldaten niet helemaal klopt.
En na dit volle programma was het tijd voor de borrel! Een hapje en een drankje en natuurlijk een praatje met alle aanwezigen. Het was ontzettend leuk om auteurs, hertalers en freelancers die voor de uitgeverij schrijven en werken te ontmoeten. En natuurlijk om met de mensen van Stichting Makkelijk Lezen het nieuwe jaar in te luiden.
.jpg)
_________________________________________________________________________
Complimenten voor Libelle
In oktober 2022 verscheen er een speciale uitgave van de Libelle. Deze keer was het tijdschrift extra makkelijk te lezen. Wij, als Stichting Makkelijk Lezen, waren heel blij met dit initiatief. We besloten om de redactie van Libelle te verrassen. Voorzitter Chris Tetteroo ging met zijn kleinzoon Tijmen naar het kantoor van de Libelle redactie in Hoofddorp. Ze hadden een tas vol lekkere dingen bij zich. Bij de balie werden ze met enthousiasme ontvangen. De tas met lekkers werd naar de redactie gebracht. Tijmen kreeg als dank een leuk kinderboek.
Wat fijn dat Libelle deze extra makkelijk te lezen special heeft gemaakt!
_________________________________________________________________________
"Ik zou het zoooo graag willen snappen!"
Barrièremethode en kalendermethode. Heeft u enig idee waar dit over gaat? Als we zeggen dat deze termen afkomstig zijn uit de bijsluiter van een anticonceptie- middel, dan begint er misschien al wat te dagen. Zo’n term activeert de namelijk de kennis die u al over dit onderwerp heeft. U zou dus misschien na enig gepeins kunnen bedenken dat de schrijver met de barrièremethode gewoon een condoom bedoelt. Maar een lezer die het woord ‘barrière’ niet kent, weet nog steeds niet wat ze moet gebruiken als ze de pil een keer vergeten is.
Dan de kalendermethode. Bestaat uit twee makkelijk te begrijpen woorden. Maar zonder achtergrondkennis van de hormonale cyclus van de vrouw, nog steeds niet zo informatief. Gelukkig staat er in de bijsluiter een toelichting bij de mededeling dat je de kalendermethode beter NIET kunt gebruiken. “Deze kan onbetrouwbaar zijn omdat product X invloed heeft op de maandelijkse veranderingen van lichaamstemperatuur en van het slijm in de baarmoederhals”. Nou dan weet u het wel. Nee dus. De bijsluiter gaat uit van kennis die niet bij iedereen aanwezig is en slaat een aantal belangrijke denkstappen over.
De bijsluiter bij anticonceptiemiddel X is zeer waarschijnlijk met veel aandacht en inzet gemaakt. Door mensen met veel kennis van anticonceptie. Misschien wel teveel kennis van anticonceptie. En te weinig kennis van taal en de gemiddelde lezer.
Gelukkig weten steeds meer makers van medische voorlichting de weg naar Stichting Makkelijk Lezen te vinden. Samen met de inhoudelijk deskundigen maken we een product in begrijpelijke taal. Met woorden die veel voorkomen, duidelijke kopjes en voldoende uitleg over lastige concepten. Vaak is dat puzzelen, wikken en wegen. De inhoud moet wel blijven kloppen. Dat is niet makkelijk, maar de schrijvers/beoordelaars/redacteuren bij SML gaan net zo lang door totdat ze een tekst hebben die het keurmerk ‘gewone taal’ waardig is. Want gewone taal begrijpen we allemaal.
Liesbeth van der Zijden
Vervolg aanpak laaggeletterdheid: extra geld, nieuwe ambities
Het kabinet trekt voor de periode 2020-2024 € 425 miljoen uit om meer te doen aan laaggeletterdheid. Veel méér dan tussen 2015 en 2019. Een van de nieuwe ambities is om meer kinderen te bereiken en meer mensen met Nederlands als moedertaal. Ook komt er geld om mensen te leren omgaan met een computer of smartphone. (maart 2019)
Lees de kabinetsplannen en de ministersbrief aan de Tweede Kamer
Rekenkamer: beleid laaggeletterden eenzijdig en te bescheiden
De Rekenkamer onderzocht het rijksbeleid voor laaggeletterden. Conclusie: de inzet is te bescheiden en richt zich eenzijdig op taalbeheersing. Dat doet geen recht aan de omvang en diversiteit van de groep. Het rijk rekent al jaren met 1,3 miljoen zwakke lezers maar vergat daarbij de ouderen. De Rekenmaker telt nu 2,5 miljoen laaggeletterden en wijst in zijn rapport op de onderlinge verschillen. (2016)
Lees rapport van Alg. Rekenkamer (rapport) en artikel in Volkskrant
Meeting Gebruiker Centraal: Hoe bereik je laaggeletterden online?
Het is weer nieuws: een flink deel van de Nederlandse bevolking leest en schrijft moeizaam en is digitaal minder vaardig. Hoe als overheid deze mensen online bedienen? Daarover ging de Gebruiker Centraal-middag van 18 februari jl. Stichting Makkelijk Lezen ontving op het VierTaal College Amsterdam een gymzaal vol deelnemers en was met buro Netrex en TNO spreker. Gebruiker Centraal laat pioniers kennis delen met professionals die voor de overheid werken. (februari 2016)
Lees de cases over laaggeletterden en online dienstverlening
Schrijfcriteria wetenschappelijk en praktisch bekeken in MeerWaarde-project
Laten bekende criteria en schrijfadviezen zich wetenschappelijk onderbouwen? Stichting Makkelijk Lezen en Universiteit Utrecht (UU) namen dit onder de loep. Hun ervaringen zijn te lezen in de NWO-publicatie 'Wetenschappelijk onderzoek naar leesbaarheid- een praktisch perspectief'. (december 2015)
Lees meer over dit onderzoek met inbreng vanuit de praktijk
Nieuwe website over evidence-based schrijfadviezen
Het Alfa-MeerWaarde-project van Universiteit Utrecht en Stichting Makkelijk Lezen heeft een praktische UU-website opgeleverd voor (vooral) schrijvers: Van onderzoek naar schrijfadvies. De website geeft evidence-based schrijfadviezen voor negaties, verwijzingen en zaken als lettergrootte en regelafstand. In het onderzoek is gekeken naar begrip, verwerking en waardering van tekst. (januari 2016)
Lees de UU-website met wetenschappelijke schrijfadviezen
Standaardbrieven: van keurmerk naar schrijfleidraad
Veel organisaties versturen 'standaardbrieven'. Ook het VierTaal College Amsterdam, een school voor voortgezet speciaal onderwijs (cluster 2) en een echte 'taalschool'. De directie vond dat de communicatie met ouders een keuring met adviezen verdiende. Stichting Makkelijk Lezen gaf 10 standaardbrieven daarna het keurmerk Gewone Taal én maakte '10 geboden' voor briefschrijvers.
Lees over dit schoolproject voor begrijpelijke oudercommunicatie
Nieuwsbrief NWO-programma Begrijpelijke Taal
Brochures, offertes en voorwaarden zijn vaak nodeloos ingewikkeld. Het NWO-programma Begrijpelijke taal draait om onderzoek naar factoren die de begrijpelijkheid van taal beïnvloeden. Inmiddels zijn er 9 projecten gefinancierd, allemaal opgezet met maatschappelijke instellingen en bedrijven zodat resultaten direct toepasbaar zijn. (januari 2016; eerdere edities in 2015 en 2014)
Lees de nieuwsbrief Begrijpelijke Taal van NWO
Hoe bijbelteksten begrijpelijk maken voor moderne lezers
De 'Bijbel in Gewone Taal' is een enorm hertaalproject geweest en Stichting Makkelijk Lezen keurde de teksten allemaal. Wat kwam er kijken bij de tekstbewerkingen voor deze bijbel, die 1 oktober 2014 gepresenteerd werd aan koning Willem-Alexander? (januari 2015)
Lees het interview met Helene Bakker